1
*
timur'un yıldırım bayezid'i tokat manyağı yaptığı meydan savaşıdır. savaşı incelerken öncelikli olarak iki ordunun özelliklerini bilmek elzemdir.
timur ordusu -> timur'un ordusu ağırlıklı olarak süvarilerden oluşmaktadır. onlara eşlik eden daha az sayıda piyade ve filler bulunmaktadır. orta asya moğol-türk askeri geleneğine bağlı bu ordu, hızı ve manevra kabiliyeti ile ön plana çıkmaktadır. uzun mesafeleri kısa sürede kat edebilen bu ordu, orta doğu da pek görülmeyen fil teknolojisini çok iyi bir şekilde kullanmıştır. filler öyle sanıldığı gibi ordunun üstüne serbest şekilde salınmamıştır. fillerin üzerine kurulan kuleler ve bu kulelerde yer alan okçulardan faydalanılmıştır. ayrıca karşısında ilk defa fil gören at ve piyadelerin psikolojik bozuntusu timur'un zaferlerinde etkili olmuştur. timur'un ordusu ova, meydan gibi coğrafi koşullarda savaşmak içindizayn edilmiştir. orta asya düzlükleri göz önüne alındığında bu şaşılacak bir durum değildir.
timur'un ordusunun bir başka büyük silahı da gelişmiş casusluk ağıdır. moğol imparatorluğundan miras bu geleneği iyi kullanan timur, fethedeceği ülkelerin coğrafyaları, iç karışıklıkları, konumları, zayıf ve güçlü yönleri hakkında önceden ayrıntılı bilgi sahibi oluyor, bunu da çok güzel kullanıyordu.
osmanlı ordusu -> merkezde piyadelerin, kanatlarda ise piyadelerle birliktee süvarilerin yer aldığı bu ordu, klasik türk askeri geleneğine zıt bir ordudur aslında. geleneksel türk-moğol asker geleneğinde hafif zırhlı süvarilerin ve atlı okçuların yerini piyade ağırlıklı merkez ve ağır zırhlı süvarilerden oluşan kanatlar almıştır. roma ordusu ile memluk, selçuklu ordusunun bir karışımı diyebiliriz bu ordu için. piyade ağırlıklı bu ordu; kuşatma, kale, pusu ve savunma savaşları için gayet yetkin bir ordu idi. ancak timur'un filleri ve hafif süvari akınları karşısında dayanması pek mümkün değildi.
savaşın gelişimi:
(bkz: aksak timur) başlığında savaşın siyasi sebeplerinden kısaca bahsetmiştim. her ne kadar timur, osmanlı'ya gaza ve cihad mücadelesinden dolayı saygı da duysa; kendinin osmanlı'dan büyük görmektedir. islam dünyasının koruyuculuğu ve iki hükümdarın egolarının büyüklüğü sebebiyle olaylar savaşa kadar gelmiştir. timur'un asıl hedefi osmanlı değil çin'dir. yıldırım bunu anlayıp ego savaşına girmek yerine, kolay gelsin abi büyüksün deseydi olayların bu kadar büyümeyeceği tarihçiler tarafından da kabul görmektedir.
(bkz: www.youtube.com/...)
(bkz: www.youtube.com/...)
timur, savaş öncesinde süvari ağırlık ordusunun kendisine sağladığı avantajları çok iyi kullanmıştır. temmuz ayındaki karşılaşmadan önce ordusunun hızını kullanarak, sivas-tokat-kayseri hattında osmanlı ordusunu gezdirip yormuş ve daha sonra ani bir hareketle ankara üzerine yürüyerek şehri kuşatmıştır. timur'un arkasında onu takip eden osmanlı ordusu; stratejik bir hata yaparak savaş alanını belirleme üstünlüğünü timur'a kaptırmış ve ova savaşına mecbur kalmıştır. ayrıca; piyadelerden oluşan hantal, ağır ve yavaş osmanlı ordusu o sıcakta onca mesafeyi yürümüş, yorulmuş ve coğrafi hakimiyeti kaybetmiştir. açık ovada süvarilerin piyadelere olan üstünlüğü kaçınılmaz olmuş, fillerin de yardımıyla osmanlı ordusu ağır bir yenilgi almıştır. yıldırım kalan askerleri ile geri çekilip yeni bir savunma hattı oluşturmak yerine savaşa devam etmek gibi gereksiz bir cesaret örneği sergilemiştir. ve bunun sonucunda yıldırım bayezid esir düşmüştür.
zaferin ardından timur osmanlı topraklarını şehzadeler arasında paylaştırmış, izmir kalesini fethetmiş ve çin üzerine sefer hazırlığı yapmak üzere geri dönmüştür.
yıldırım bayezid timur'a karşı anadolu selçukluların bizans'a karşı miryokefalon'da uyguladığı taktiğin bir benzerini uygulasaydı başarılı olabilirdi. dar bir geçitte, timur'un hareket yeteneğini kısıtlayarak yapacağı bir pusu savaşında başarılı olması oldukça mümkündü. ancak niğbolu zaferinden ötürü popişi kalkan ve ülkesinin coğrafyasını, düşman ordusunun kabiliyetlerini bilmeyen yıldırım bayezid bu taktiği düşünmemiştir. temmuz sıcağında timur'un ordusunun arkasında ordan oraya askerlerini yürütmüş, savaş alanını belirleme avantajını kaybetmiştir. sonuçları osmanlı açısından felaket olmuş kendisi de geri kalan hayatını esir olarak geçirmiştir.
↑