2
(bkz: cognitive disonance)
zihinde ya da davranışsal olarak var olan iki olgunun biribiriyle çelişmesi ve bireyin bunun farkında olması durumu.
mesela "evet sigara içiyorum" ve "sigara sağlığa zararlıdır" gerçeğini kabulleniş birlikte mevcutsa, kişi bilişsel uyumsuzluk içerisindedir.
bu duruma verilen 4 çeşit reaksiyon vardır:
1) sigara içme davranışını değiştirme, yani sigarayı bırakma. böylece tutarsızlık ortadan kalkar.
2) sigaranın aslında o kadar da zararlı olmadığına inanmak, böylece tutarsızlık ortadan kalkar.
3) fazladan bir olgu ekleme: "tamam sigara içiyorum ama ben sağlıklı besleniyorum ve spor da yapıyorum." uymsuzluk ortadan kalkmaz, ama kılıfına uydurulmuş olur.
4) basitleştirme: "hee zararlı, hee içiyom, baane amk" yaklaşımı yani.
özel bir çeşidi de -henüz adı net belirgin olmasa da- sarsılmış inançlardır.
fanatiklik düzeyinde bağlı olunan parti/görüş/kişi/ideoloji/dini öğreti vb. hakkında kişinin duyduğu sarsılmaz inancı kökünden değiştirebilecek bir bilgiye ya da duruma maruz kalınınca tam anlamıyla bilişsel uyumsuzluk yaşanıyor. ve bu internet çağında genellikle toplumsal düzeyde oluşuyor.
durum çok uçta bir durum olunca, yani kutsal atfedilen/kutsal görülen olgular üzerinden olunca, verilen reaksiyon genellikle 2. ve 4. reaksiyonun radikal halleri oluyor.
derinlemesine açıklamayacağım, ama biraz düşünürseniz tam olarak ne anlatmaya çalıştığımı anlayacaksınız.
(bkz: fanatiklik)
(bkz: takım tutar gibi parti tutmak)
↑