1
hindistan ve orta doğu orijinli gizem kültü. daha sonra roma imparatorluğu'na dahil oluyor. hıristiyanlığı doğrudan etkileyen bir dindir.
yazılı kaynağı bulunmamaktadır. hıristiyanlıkta bulunan; vaftiz etme, şarap ekmek gibi bir çok öge mitraizm'den geçmiştir.
2
da vinci's demons'ta aydınlanmış insanlar topluluğu olarak anlatılmaktadır.
3
MİTHRAS ADININ ANLAMI VE ETKİ ALANI
Anadolu, İran, Hindistan, Mezopotamya gibi büyük bir alanı kapsayan bölgelerde Mithra, Mitra, Mithras, Mihr, Mihir ve Meher adı ile anılan ışık tanrısıdır. Sanskritçe ??dost?? anlamında olan bu kelime aynı zamanda bir sözleşmeye dayalı ittifak anlamında kullanılmıştır. Yasallığın bekçisi, içten dostluğun güvencesi ise diğer anlamlarıdır.
Mithras adının geçtiği en eski belge 14. Yüzyıla aittir ve Boğazköy kazılarında ortaya çıkarılmıştır. Hitit-Mittani barışında koruyucu tanrı olarak bahsedilir. İndra1 ve Varuna2 ile beraber anılmaktadır. Zamanla bu ??dost?? tanrı, Pers ordusu içerisinde kendine ??savaşçı?? bir kimlik kazanmıştır.
MİTHRAS DİNİ VE HIRİSTİYANLIK
Hıristiyanlık öncesinde de kendine ait bir cemaati bulunan Mithras Dini, o dönemin şartlarında; yani insanların yüce bir tanrı, yardımsever, sorunlara çözüm bulan, bir tanrı arayışındaki insanların çıkış noktası idi. Hıristiyanlığın başlangıcında ve yayılma dönemlerinde hristiyanlıkla büyük mücadeleler vermiştir. Önceleri mağaralarda saklanan hristiyanlar, bu alanların bazılarını Mithras Dini üyeleri ile beraber kullanmaktalardı. Hıristiyanlığın ilk dönemleri için gizlilik ön planda iken, Mithras?ın tamamen gizli bir oluşum olması Mithras Dini?nin yayılmasını engellemiştir. Ernest Renan?ın da dile getirdiği gibi ??Eğer hristiyanlığın gelişmesi herhangi bir nedenle dursaydı, bütün dünya Mithra dinini benimseyecekti??3?
500 yılı aşkın süren Hristiyanlık-Mithras savaşının galibi, bir çok ödün vermesine rağmen Hristiyanlık olmuştur. Mithras Dini?nden Hristiyanlığa geçen öğelerden bazıları; vaftiz etme, Mithra?nın yeryüzündeki son yemeği; İsa?nın son yemeğine dönüştürülmüştür, Mithra?nın vücudu olan ekmek ile kanı olan şarabın kutsal sayılması yine İsa?nın marifetleri olarak sunulmuştur. Felicien Challaye?nin aktarımı ile ??kendi inancına pek fazla benzediği için Hristiyan kilisesi bu dinle özellikle savaşmış ve ancak onu 5. Yüzyılda ezme işini gerçekleştirebilmiştir??. Peki gerçekten Mithras dini yenilgiye uğratıldı mı? Elimizde hiçbir yazılı belge bulunamamasına rağmen tamamen ortadan kaldırıldığını söylememiz güçtür. Keza varlığını devam ettirdiğini dile getirmemiz de bir o kadar hatalı olur. En fazla isim değiştirerek kendini koruduğunu, varlığını devam ettirdiğini ileri sürebiliriz.
MİTHRAS VE BOĞA İLİŞKİSİ
Ele geçirilen Mithras tasvirlerinde boğa figürü olmazsa olmazdır. Mithras ve boğa mücadelesi, ardından Mithras?ın boğayı öldürmesi sıklıkla işlenmiştir. Mithras?ın boğayı öldürmesi için;
???bir mucize gerçekleşti. Can çekişmekte olan kurbanın gövdesinden yeşillikleriyle bütün dünyayı kaplayan bitki ve otlar fışkırdı. Hayvanın omuriliğinden buğday ve kanından kutsal içkinin yapıldığı üzüm oluştu. Kötü Ruh boş yere yaşamın kaynağını zehirlemek için acıyla kıvranan hayvanın üzerine saldırdı; akrep, karınca ve yılan boş yere doğurgan dört ayaklının üreme organlarını yemek ve kanını içmek için çabaladılar; ortaya çıkan mucize karşısında güçsüz kaldılar? Böylece, büyük bir uysallıkla katlandığı bu fedakarlığa boğa, dünyadaki bütün yararlı varlıkların yaratıcısı oldu; onun ölümünden eskisinden daha zengin ve daha verimli bir yaşam doğdu.??4
Bir başka görüş ise boğanın yanında yer alan diğer varlık tasvirlerinin yıldız ve gezegenleri tasvir ettiği yönündedir. Bir yıldız haritası olduğu ileri sürülmektedir. Mithras?ın yanında yer alan boğa, akrep, köpek, yılan, kuzgun, aslan ve kap yılın belli zamanlarında bir grup halinde görülen takımyıldızlarını temsil etmektedirler. Boğa Boğa?yı, akrep Akrep?i, köpek Canis Minor?u, yılan Hydra?yı, kuzgun Corvus?u, aslan Aslan?ı ve kap Crater?i. Boğanın kuyruğu Başak takımyıldızının Spika yıldızıdır. Tauroktoni sahnesi rastlantı eseri oluşmamış, aksine bu takımyıldızları vurgulamak için tasarlanmıştır. Buradan ulaşılabilecek sonuçlardan biri Boğa?nın ölümü ile kış mevsiminin kesin ölümü ve yaz mevsiminin yaklaşmasıdır.
Mithras kültü, Mithras dini geçmişten günümüze tüm uygarlıkları etkilemiş, şekil vermiş 7 dereceli bir dindir. Takımyıldızlarında yer alan varlıklardan bazıları bu derecelerden bazılarına ismini vermiştir. Dereceler sırası ile verilirse;
1- Karga
2- Kartal başlı aslan
3- Asker
4- Aslan
5- Pars
6- Güneşin habercisi
7- Ulu
Elimizdeki kısıtlı dökümanlara rağmen varlığı hakkında bilgi sahibi olabiliyoruz. Yazılı belgelerinin olmaması, eldeki verilerin yorumlanması ile şekilleniyor, çeşitli görüşleri ortaya çıkarıyor.
kaynak; bilimsel araştırma ve yazma dersi için hazırladığım makaleden. xd.
4
(bkz: roma mithras kültü)
cahil kahpeleri okumaya davet ediyorum.
↑