1
arkeoloji, ancak yakın zamanlarda etrüsklerin kim oldukları ve neyi başardıklarına dair gerçekçi bir değerlendirmeye izin vermiştir. artık açıktır ki, iö 1200 kadar erken bir tarihte etruria'nın ilkel ekonomisi, koyun, keçi ve domuzlara olan bağımlılığının artmasıyla daha ileri ve yoğun bir duruma geldi. böylece daha büyük bir nüfus beslenebildi ve ıö 900'e gelindiğinde etruria, bölgenin tipik tüf platoları üzerinde kurulmuş dağınık köyler halindeydi. her köyün yakınında kendi mezarlığı vardı. dönemin definleri, içine ölülerin küllerinin konulduğu ve üzerine basit süslemeler kazınmış iki konik ayaklı koyu renk çömleklerden kolaylıkla ayırt edilebilir. bu dönemin, 1850'lerde kazılacak olan ilk sitelerinden biri, şimdiki bologna'nın yakınlarındaki villanova'daydı ve bu döneme villanova adı verilir.
villanova kültürünün, etrüsklerin egemenlikleri altına aldıkları farklı halkların kültürü olduğuna inanılırdı. daha sonraları etrüsk dünyasının en büyük kentleri haline gelen veii, tarquinia, voici, cerveteri kentleri, doğrudan bu ilk villanova köy sitelerinden gelişmiştir. yunanlılar ve fenikeliler sekizinci yüzyılda etruria'ya ilk ulaştıkları zaman, tiren denizi'ne çoktan beridir, sahil boyunca, ve denizden sardinya'ya ticaret yapan etrüsklerin hükmettiklerini gördüler.
etrüsklerin doğudan gelen ziyaretçilere sundukları şey metaldi. daha sonraları üzerlerinde başlıca etrüsk kentlerinden populonia ve vetulonia'nın kurulduğu metallifere tepelerinden, demir, bakır ve gümüş çıkarılıyordu. rezervler çoktan beridir bölgesel olarak kullanılıyordu, fakat bundan böyle etrüsk aristokratlar bu madenleri, doğunun çanak çömleği ve bitmiş metal eşyalarla değiştirmeye başladılar. bölgesel mezarlıklar ulaşılan sonuçları gösterir. en kapsamlı biçimde kazılan quattro fontanili mezarlığı, doğuyla ilk doğrudan teması kuran yerleşmelerden, güneydeki önemli veii şehrinin mezarlığıydı. yaklaşık 760'dan sonraki definlerde demir kullanımının giderek arttığı görülür. miğferin, kılıcın, kalkanın, savaş arabalarının, koşum geminin ve ziyafetlerde kullanılan kap kaçağın demirden dövülmesi, savaşçı aristokrasi için statü sembolüydü. kadınlar mücevherleriyle birlikte gömülürlerdi. bu 'şarklılaşma' döneminin etkileri, sanıldığı gibi yunanistan'dan çok, fenike ve suriye dahil olmak üzere, genellikle doğudan gelmiştir. doğuluların ıschia adası üzerinde kurdukları pithekusai kozmopolit bir yerleşme gibidir.
etrüsk toplumunun, her birinin kendi lideri olan klanlardan oluştuğu görülür. bir etrüsk belki de kendisini, belli bir kent ya da bir etrüsk 'ulus'undan çok klanıyla özdeşleştirmiştir. rakip klanlar arasındaki savaşlar, ortaçağdaki condottiere'lerinkine benzer şekilde, yerel kabile reislerinin at sırtında ve hafif zırhlı hizmetkârlarının desteğinde savaşmalarını gerektirmiş olabilir. yunanlılarla yapılan ticaret sonucu hoplit zırhının bazı parçalan gelmiş olsa da, etrüsklerin falanjı benimsediklerine ya da yunanlılar gibi bir toplumun eşit üyeleri olarak savaştıklarına dair hiçbir kayda değer kanıt yoktur.
etrüsklerin çöküşü, beşinci ve dördüncü yüzyılları italya için bir kriz çağı yapan etmenlerden biridir. kuzeyde kekler po vadisi'ni işgal ediyor ve yarımadaya doğru yayılıyorlardı. farklı dağ kavimlerinden oluşan bir kalabalık ovaları yağmalamaya başladı. bunlar muhtemelen nüfus baskısıyla hareket ediyordu, fakat pek çoğu paralı asker olarak savaş becerisi kazanmış kişilerdi; dolayısıyla düzlüklerdeki zengin yunan ve etrüsk kentlerine saldırma gücünü kendilerinde bulmuş olabilirler. beşinci yüzyılda güneybatı italya'nın neredeyse bütün yunan şehirleri istila edildi.
↑