stanford hapishane deneyi
- 1Stanford hapishane deneyi, mahkûm veya gardiyan olmanın psikolojik etkileriyle ilgili bir incelemeydi. Deney Stanford Üniversitesi'nde psikolog olan Philip Zimbardo liderliğindeki bir grup araştırmacı tarafından 1971'de yapıldı. Yetmiş kişi arasından yirmi dört lisans öğrencisi gardiyan ya da mahkûm rollerini oynamak üzere seçildiler. Seçilen öğrenciler Stanford psikoloji binasının bodrum katındaki sahte hapishaneye yerleştirildiler.
Mahkumlar ve gardiyanlar çok çabuk bir şekilde rollerine adapte oldular. Deney öngörülen sınırların dışına çıkıp tehlikeli ve psikolojik olarak hasar veren bir duruma geldi. Birçok mahkûm duygusal olarak travma geçirirken gardiyanların üçte biri gerçek sadistik eğilim sergilemekten yargılandı. Mahkûmların ikisi daha deneyin başında çıkarılmak zorunda kalındı. Kendisi dahil herkesin rolüne iyice kaptırdığından emin olduktan sonra Zimbardo altıncı günün sonunda deneyi bitirdi.
Ünlü deneyi çevreleyen etik meseleler sıklıkla Zimbardo'nun önceki fakulte arkadaşı Stanley Milgram'ın 1961'de Yale Üniversitesi'nde gerçekleştirdiği Milgram deneyi ile mukayese edilir. - 21971 yılında philip zimbardo isimli bir sosyal psikolog, insanların sosyal rollere nasıl tepki verdiğine dair bir deney yapma kararı almıştır.
stanford üniversitesi'nin psikoloji departmanı'nın bodrumunda kurulan sahte bir hapishanede 2 hafta sürecek bir deneyde 24 üniversite ögrecisini kullanmış ve öğrencilere sadece günde 85 dolar alacaklarını söylemiştir ve hepsi rolleri duymadan kabul etmiştir.
mahkum olanlara gardiyanları dinlemeleri emirleri yerine getirmelerini; gardiyanlara ise sözlerini dinletebilmek için sert olmaları talimatını verdmiş lakin şiddet uygulanmayacagını belirtmiştir.
mahkum rolünde olacakları tıpkı gerçeğine uygun bir şekilde evlerinden kelepçeleyerek karakola getirmişlerdir. soygun suçundan cezaları kesilip sahte hapishaneye atılmış ve mahkum kıyafetleri giydirilmiştir. her hücreye 3 mahkum yerleştirmiş ve gardiyanlar 8 saatlik vardiyalarla çalışmışlarDır.
birinci gün sorunsuz Geçmiştir ama 2. gün bir hücredeki denekler yatakları devirip kıyafetlerini çıkarıp gardiyanları dinlememişlerdir Ve isyan başlatmışlardır. sıradan üniversite öğrencileri bir kaç gün içinde sadist gardiyanlar ve korkak mahkumlara dönüşmüşlerdir.
36 saat sonunda bir mahkum delice hareketler sergilemeye başlayınca (çığlık atma, küfretme, öfke nöbetleri geçirme) onu serbest bırakmışlar ancak deneyi sonlandırmamışlardır.
deneyin başlamasından 6 gün sonra bütün denekler bunun bir deney olduğunu bildiği halde öyle bir psikolojik travma geçirmişlerdir ki deney sonlandırılmak zorunda kalınmışTır.
gardiyanlar bunun bir rol olduğunu bildiği halde şiddetli baskılar uygulamış gereğinden fazla sadistleşmişlerdir.
normal hayatta kendileri ile aynı düzeyde olduklarını bildikleri gardiyanların bu baskılarına tahammül etmeyen mahkumlar zaman geçtikçe uysal ve korkak davranmaya başlamışlardır.
deney sahibi zimbardo kendisi de bu deneyden etkilenmiş. çünkü kendisi de bu deneyin içinde hapishane müdürünü oynamıştır. tamamen rol yapması gereken gardiyanların rol yapması gereken mahkumlara yaptığı işkenceye izin vermiştir.
bu deney insanların toplumun verdiği rolleri farkında olmadan nasıl içselleştirdiğini ve rolleri yerine getirdiğini gözler önüne sermiştir. bir çok tartışmanın konusu olmuş bu deney çok fazla ünlenmiş hatta hakkında filmler çekilmiştir.
(bkz: the experiment)
(bkz: das experiment ) - Metnin içeriği dolu dolu ama üslubu anlatım bozuklukları ile dolu. :/
- 3das experiment ve the experiment olmak üzere bu deneyi konu eden iki film çekilmiştir. filmlerin biri isimdende anlaşılacağı üzere alman yapımı diğeri ise hollywood yapımı. her ikisini de izlemenizi tavsiye ederim.
- 4Öğrencilik yıllarımda bu testleri arkadaşlara anlatırdım hiçbirisi bilmezdi, şimdi internet sağolsun herkes başımıza psikiyatr kesildi.
- 5Sosyal psikolojinin olmazsa olmazlarından bir deneydir.
Diğeri de milgram deneyi'dir.
İçselleştirme sonucuna ulaşılmış bir deneydir.
Tuhaf olanı bazı mahkumların gardiyanların kabalıklarını haklı bulmaları kısmıdır. - 6Yarak kürek bir psikoloji deneyi daha, insana parasını verirsen her rolü üstlenir amk bunu anlamayacak ne var? Deney sahibi de rol kesip bak tezim tuttu ehehe... dercesine şekil yapmış. Sonucunda Toplumun verdiği rolleri üstleniyorlarmış falan geçiniz bu işleri.
Bu arada ifritim bu psikolojik deneylere, zira insan kompleks bir yaratık ve davranışları gırla değişkene bağlı. Bu tip deneylerle varılan sonuçların genellemelerini yapıp insan yaftalamak felsefe yapmaktan başka bir şey değil.
Bir de bana 560 soruluk bir test uygulamıştı psikolog, yanıltma ihtimalimin %1000 olduğu bu test ne boka yarar? İnsanların bu testlere samimi cevap verme ihtimali nedir lan zaten? Psikologlar da beleş para alıyor velhasılı. - junjg, piaget, freud falan hepsi ters döndü mezarında.
- psikoloji olayını anlamak o kadar kolay olmadığı için anlamıyosun işte.
- 7zimbardo deneyi de deniliyor.
Çok popüler bir deney bu, birçok film çekildi bu konuya ilişkin hatta az önce bir site başlığı gördüm Google'da tarihe düşen kara bir leke denmiş.
Bu deney adını koyamadığımız ve kendimize konduramadığımız birçok noktayı açığa çıkarmış bir deneydir. Affedersiniz aptal saptal sitelerin birkaç okuyucu toplamak adına yine affedersiniz ki sikko başlıklarla bahsedişine aldanmamanızı öneririm.
Deney aynı küçük albert deneyi gibi istenenden çok uzağa yani kontrol edilemeyen düzeye ulaşınca kısa zamanda sonlandırılmıştır.
Sosyal psikoloji deneyleri son derece göz açan deneylerdir. - 8Örgütsel davranışta esas alınan deneylerden biri.