1
Türk mitolojisinde geçen, çocukları ve yeni doğmuş hayvan yavrularını koruduğuna inanılan tanrıçadır. Beyaz (gümüş) saçlar ve 3 boynuzlu bir taç ile tasvir edilir.
Şamanizmde de yeni doğmuş çocuklara ölümün ziyaretçi olduğu düşüncesiyle çocuklara satılmış gibi isimlerin konması da ölümü def etme çabasından kaynaklanır. Benzer şekilde Umay ana bu çocuk ve yavruları koruyan bir tanrıçadır.
-- spoiler --
Umay teq öqim katun kutınga inim Kültigin er at boltı ( KT b 31) -
(Umay gibi, annem hatunun şerefine küçük kardeşime Kül Tigin adı verildi.)
Tanrı, Umay Iduq Yer - Sub basa berti erinç. ( T 38)
(Tanrı Umay kutsal yer / Bize gelmeyi bahşettiler.)
-- spoiler --
goo.gl/...
(bkz: Hal anası)
(bkz: kara Umay )
2
Türk mitolojisinde adı en çok anılan figürlerden biri de "Tanrının hanımı" diye anılan ailenen, çocukların koruyucusu Umay'dır. orhun yazıtlarında adı geçen Umay ise, gümüş uzun saçlı, başında üç boynuzlu taç olan ay şeklinde betimlenmiştir.
Tanrı, Umay Iduq Yer - Sub basa berti erinç. ( T 38)
(Tanrı Umay kutsal yer / Bize gelmeyi bahşettiler.)
Kaşgarlı Mahmut'un Divan-ı Lügat-it Türk'ünde, "Umay, kadın doğduktan sonra çıkan sondur. Kadınlar Umay ile tefe'ül ederler. Umaya tapılırsa oğlan çocuk olur derlermiş." diye yazmaktadır.
Teleut efsanelerinde Umay, dalgalı uzun gümüş saçlı, ipek ağ ışıkları saçan bir ilahe gibi betimlenir. Gökten gökkuşağı ile yere inmiş gümüş uzun saçlı genç ve güzel kadın olarak tasvir ederler. Kızıl yayı ile bebekleri kötülüklerden korumaktadır.
Teleutlar ve Hakaslarda şamanlar Umay anayı "od ana" diye çağırırlar. Onlar Umay'ı aile ocağının koruyucusu olarak bilirler.
bir başka efsanede ise Umay, Güneş tanrısı Koyaş'ın kızıdır. Aynı zamanda Güneşle yer değiştirmiş gibidir. O, güzel, açık renkli, dağınık saçları ile dünyayı aydınlatmaktadır. Umay, Samray kuşunun iyilik gücüne sahiptir. Ölümsüz olan ve geleceği gören Umay, kızını, ötücü kuğuya çevirip kanatlı atı Ağbuzatla göğü gezer.
↑