1
brechtyen tiyatronun isim babası "epik tiyatro" isimli marksist bakış açısıyla şekillenen siyasal bir tiyatro fikri ortaya atmıştır. doğum günü o gündür. öldüğü günün ise bir önemi yoktur.
2
oyunlarında burjuva ahlakını başarılı bir şekilde eleştiren yazar-yönetmen.
okuduğum ya da izlediğim oyunlarında düzenli olarak şu söz geldi aklıma: "insanca yaşamasına izin verilmeyen insanlar ya isyan eder, ya hayvanlaşır". en başarılı yaptığı şey bu çarpık ahlak anlayışını ve yoksulların nasıl insanlıktan çıkmaya zorlandığını anlatmaktır sanıyorum ki.
oyunlarında olay örgüsünden çok duruma yöneltir izleyiciyi. olayı merak etmeyi bırakıp, durumu sorgulatmaya iter. karakterlerle özdeşleştirmeye değil, karakterlere yabancılaştırmaya çabalar.
bir diğer garip yönü de kötü karakterleri alıp çatıştırmasıdır. oyunlarında onayladığı taraflara izin vermez pek. bildiğin iğrenç kişilerin mücadelelerini izleriz. onları savunur da üstelik, onaylatmaz ama savunur. onların nasıl o hale geldiğini sezdirir brecht. böylece esas problemin bireylerde değil, toplumsal bozukluklarda olduğunu göstermeye uğraşır zannediyorum ki.
brecth oyunu sahnelemek zordur. doğru etkiler ve mesajlar içeren bir reji ve yeterli dozda eğlence unsuru ister, yoksa çok sıkar ve tehlikelidir.
3
"kardeşlerinizi boğazlıyorlar, göz yumuyorsunuz. çığlıklar duyuluyor ama siz susuyorsunuz. aramızda dolaşıp kurbanını seçiyor zorbanın teki, sessiz kalırsak bize dokunmaz diyorsunuz. halt ediyorsunuz!"
4
akılları baştan alan enfes isimlerden biridir. buyursunlar;
----
madem iyisin
anladık iyisin,
ama neye yarıyor iyiliğin.
seni kimse satın alamaz,
eve düşen yıldırım da
satın alınmaz
anladık dediğin dedik,
ama dediğin ne?
doğrusun, söylersin düşündüğünü,
ama düşündüğün ne?
yüreklisin,
kime karşı?
akıllısın,
yararı kime?
gözetmezsin kendi çıkarını,
peki gözettiğin kimin ki?
dostluğuna diyecek yok ya,
dostların kimler?
şimdi bizi iyi dinle:
düşmanımızsın sen bizim
dikeceğiz seni bir duvarın dibine
ama madem bir sürü iyi yönün var
dikeceğiz seni iyi bir duvarın dibine
iyi tüfeklerden çıkan
iyi kurşunlarla vuracağız seni
sonra da gömeceğiz
iyi bir kürekle
iyi bir toprağa.
bertolt brecht
5
Marksist tiyatroculuğu dünyaya tanıtan isim.
"Faşizme karşı birleşmeyenler, faşizmin zindanlarında buluşurlar." - bertolt brecht
6
"Beni sevindirdiğinde
Bazen düşünürüm:
Şimdi ölüversem
Mutlu kalırım
Sonsuza kadar.
Sonra yaşlanıp
Beni düşündüğünde
Tıpkı bugünkü gibi görünürüm sana
Bir sevdiceğin olur
Henüz gencecik."
dizelerinin sahibi,şiirlerinde sınıf mücadelesi ve aşkı harmanlayan yazar.Çok yaşa brecht
7
epik tiyatronun kurucusu olan alman şair,oyun yazarı ve yönetmeni.en sevdiğim şiiri iyi adama bir iki soru dur.
8
Brecht tiyatrosunun özü yabancılaşmadır. Bu yüzden Brecht özgürlüğü arar. Tiyatrosunu bunun üzerine kurar. Yabancılaşmayla mücadele mücadele ederek, yabancılaştırma efektini kullanır. Brecht için önemli olan bireyi özgürleştirmektir. Teorik olarak adlandırılan kişi yine kendisidir. Karakterlerin dünya tablosu içinde değiştirilmesini ister.
(bkz: Yargıya varır)
(bkz: Olayın içine girmez, seyirci olayı karşısına alır)
(bkz: inceler)
(bkz: olayın neden gerçekleştiğine odaklanır)
(bkz: dünya tablosu)
9
almanya'lı, komünist barış aktivisti şair yazar.
almanca yakarış
ulu önderlerimiz mutlu bir gün buyurdular bize:
-dazig ile varşova' yı alacağız!
uçaklarımız ve tanklarımızla saldırdık polonya' ya,
yirmi günde ulaştık hedefimize:
tanrı korusun bizi!
ulu önderlerimiz mutlu bir gün buyurdular bize:
alacağız oslo ile paris' i!
norveç'i, paris'i işgal ettik,
ulaştık altı hafta geçmeden hedefimize.
tanrı korusun bizi!
ulu önderlerimiz mutlu bir gün buyurdular bize:
-sırbistan' ı, yunanistan' ı, rusya' yı alacağız!
işgal ettik sırbıstan'ı, yunanistan'ı, rusya'yı,
ve...
iki yıl var kurtarmaya çalışırız kıçımızı.
tanrı korusun bizi!
bir gün gelecek ulu önderlerimiz buyuracaklar bize:
-ayı da alacağız, okyonusu' u da!
iyi ama, çok zor şu rusya' da dayanmak,
karşı durmak düşmana, kara, kışa,
ne zaman döneceğini bilmeden.
tanrı korusun bizi, döndürsün evimize!
11
hem politik şiirleri, hem de aşk şiirleri birbirinden güzel olan büyük yazar. tiyatro eserleri zaten dünyada dilden dile çevrilen modern sanat tanrısıdır kanaatimce kendileri.
geceye savaş karşıtı bir şiirini bırakmak isterim;
almanca yakarış
ulu önderlerimiz mutlu bir gün buyurdular bize:
-dazig ile varşova' yı alacağız!
uçaklarımız ve tanklarımızla saldırdık polonya' ya,
yirmi günde ulaştık hedefimize:
tanrı korusun bizi!
ulu önderlerimiz mutlu bir gün buyurdular bize:
alacağız oslo ile paris' i!
norveç'i, paris'i işgal ettik,
ulaştık altı hafta geçmeden hedefimize.
tanrı korusun bizi!
ulu önderlerimiz mutlu bir gün buyurdular bize:
-sırbistan' ı, yunanistan' ı, rusya' yı alacağız!
işgal ettik sırbıstan'ı, yunanistan'ı, rusya'yı,
ve...
iki yıl var kurtarmaya çalışırız kıçımızı.
tanrı korusun bizi!
bir gün gelecek ulu önderlerimiz buyuracaklar bize:
-ayı da alacağız, okyonusu' u da!
iyi ama, çok zor şu rusya' da dayanmak,
karşı durmak düşmana, kara, kışa,
ne zaman döneceğini bilmeden.
tanrı korusun bizi, döndürsün evimize!
12
avludaki erik agaci bir kücük bir kücük,
benzemiyor doğru dürüst bir agaca bile.
ama gene de parmaklikla çevrili dört yani,
korunsun diye güvenlik icinde.
büyüyemiyor, zavallicik,
büyümeyi isterdi tabii.
cok az görüyor günesi,
yapacak bir sey yok artık.
erik agacı erik vermiyor hic.
gel de erik agaci olduguna inan.
ama gene de bir erik agaci o,
belli yapraklarindan.
dizelerinin yazarıdır.
13
*fotoğraf realitenin yansıması değil, yansımanın realitesidir. Demiş kendisi.
Takip edebildiğim kadarıyla -kapasitemin yettiği kadarıyla- özellikle Atıf Yılmaz sinemasındaki filmlerde brechtyen etkiler var.
* “asiye nasıl kurtulur?” Filmini pek yakında bir de bu gözle izleyeceğim bakalım.
14
20. yüzyılın en etkili Alman şairidir. Eserleri uluslararası camia içinde kabul görmüş ve sayısız şekilde ödüllendirilmiştir. Erwin Piscator tarafından adı konulan epik tiyatronun kurucusudur.
15
14 Ağustos 1956’da 58 yaşındayken hayata veda eden şair, oyun yazarı ve yönetmeni. 6 okkaydı rahmetlinin yüreği. Edebi sol matemdedir.
“Anladık iyisin,
Ama neye yarıyor iyiliğin?
Seni kimse satın alamaz,
Eve düşen yıldırım da
Satın alınmaz
Anladık dediğin dedik,
Ama dediğin ne?
Doğrusun, söylersin düşündüğünü,
Ama düşündüğün ne?
Yüreklisin,
Kime karşı?
Akıllısın,
Yararı kime?
Gözetmezsin kendi çıkarını,
Peki gözettiğin kimin ki?
Dostluğuna diyecek yok ya,
Dostların kimler?
Şimdi bizi iyi dinle:
Düşmanımızsın sen bizim
Dikeceğiz seni bir duvarın dibine
Ama madem bir sürü iyi yönün var
Dikeceğiz seni iyi bir duvarın dibine
İyi tüfeklerden çıkan
İyi kurşunlarla vuracağız seni
Sonra da gömeceğiz
İyi bir kürekle
İyi bir toprağa.“
16
yabancılaşma kuramı'nı tiyatroya uyarlayan marksist alman tiyatro yazar'ıdır.
↑